تامين غذاي مغذي و سالم سبب ارتقاء سلامت و افزايش بازده كاري كاركنان مي شود. كاركنان براي حفظ سلامت خود به تغذيه مناسب نياز دارند. اضافه وزن و چاقي از عواقب بيشتر ميزنشيني و كم تحركي درمحيط هاي كار است تغذيه در محيط هاي كار بايد متناسب با ميزان تحرك بوده و از تعادل و تنوع برخوردار باشد.
اصول كلي تغذيه در محيط كار –
مصرف قندها و كربوهيدرات هاي ساده مانند قند و شكر، نان هاي سفيد و برنج سفيد در محيط كار اگر چه در كوتاه مدت به بالارفتن قند خون كمك مي كند اما با تحريك ترشح انسولين، ورود گلوكز به سلول را تسريع كرده و در نهايت كاهش قندخون و عوارض ناشي از آن مانند خستگي، خواب آلودگي و كاهش بازده كاري را به دنبال دارد. – چگونگي تغذيه درمحيط كار مي تواند در ايجاد استرس نيز موثر باشد. استرس همراه با تغذيه نامناسب و بي تحركي زمينه را براي ابتلا به بيماري هاي مزمن فراهم مي كند. – سطح هورمون هاي مولد استرس مانند كورتيزول با مصرف غذاهاي چرب و هورمون آدرنالين در اثر مصرف زياد قند و شكر و كافئين (در قهوه و نوشابه هاي كولا) در خون بالا مي رود. – مصرف مداوم كربوهيدرات ها و غلات همچون انواع كيك، كلوچه و بيسكويت با توجه به كالري بالايي كه دارند مي تواند سبب اضافه وزن و چاقي به ويژه در افرادي كه فعاليت بدني كمي در محل كار دارند، شود. با تغييرات جزيي از جمله كاهش مصرف قند و كافئين (موجود در نوشابه ها) در محيط كار و رعايت اصل تنوع در برنامه غذايي روزانه مي توان به حفظ تعادل قند خون و افزايش دريافت مواد مغذي كمك كرد كه نتيجه آن علاو بر حفظ سلامت و كاهش عوامل خطر بيماري هاي مزمن، افزايش كارايي و بازده كاري كاركنان در محيط هاي كار است.
تغذيه كاركنان نوبت كار (شيفتي)
بنابر اعلام دفتر بهبود تغذيه جامعه وزارت بهداشت، در مراكزي كه چند نوبت شيفت كاري دارند مانند كارخانه ها، بيمارستان ها، ادارات پليس و فرودگاه ها رعايت نظم در برنامه غذايي روزانه، توزيع مناسب انرژي در وعده هاي غذايي، مصرف غذاهاي متنوع با گنجانيدن گروه هاي غذايي اصلي (نان و غلات، شير و مواد لبني، ميوه ها، سبزي ها و گروه گوشت، حبوبات و تخم مرغ) و توجه به زمان مصرف غذا در كاهش خستگي و بهبود عملكرد كاركنان موثر است.
افرادی که نوبت های شب کاری دارند بهتر است :
– وعده اصلی غذای خودرا در بعد از ظهر و یک وعده غذایی درنیمه زمانی شیفت میل کنند
-غذا های چرب و سنگین و پرادویه که موجب خواب آلودگی و کاهش کارایی میشود را مصرف نکنند
در غذاي خود گوشت كم چربي (بويژه ماهي و مرغ) به شكل كبابي و يا آب پز، سبزي هاي تازه و سالاد، نان هاي سبوس دار، حبوبات و ماست كم چرب مصرف كنند
-از انواع مواد پروتئيني مانند گوشت (بويژه ماهي و مرغ)، حبوبات، تخم مرغ (آب پز) استفاده كنند. شير و مواد لبني كم چرب از جمله ماست، پنير و كشك نيز علاوه بر تامين املاحي مانند كلسيم و فسفر، از منابع خوب پروتئين به شمار مي روند. غذاهاي پروتئيني با افزايش ناقل هاي شيميايي مانند «نوراپي نفرين» سبب افزايش هوشياري و رفع خواب آلودگي مي شوند
-مصرف يك ليوان شير كم چرب همراه با دو عدد خرما قبل از خواب در بهبود خواب كاركنان موثر است.
-در بين دو وعده غذايي ميوه مصرف كنند تا ويتامين هاي مورد نياز به ويژه ويتامين های بی و سی که در کاهش فشار های کاری و استرس سودمند است را به مقدار کافی دریافت کنند .
براي داشتن تغذيه مناسب در محل كار لازم است:
با توجه به اينكه تداوم كار نشسته و بدون تحرك مي تواند موجب اختلال در كاركرد دستگاه گوارش و ايجاد يبوست شود، بهتر است از نان و غلات كامل (سبوس دار) استفاده شود. به عنوان مثال به جاي مصرف نان هاي تهيه شده از آرد سفيد (مانند نان لواش و باگت) نان سنگك و يا نان جو مصرف شود. در صورتي كه امكان انتخاب غذا در رستوران محل كار وجود دارد، از غذاهاي بخارپز، آب پز و يا کبابی به جای غذاهای چرب و سرخ شده استفاده شود .
– به جاي گوشت قرمز، غذاهايي كه با ماهي و يا مرغ تهيه شده اند مصرف شود و در صورتي كه امكان انتخاب نيست، تمام چربي هاي گوشت قرمز را قبل از مصرف بايد جدا كرد.
– به جاي نوشابه هاي گازدار كه مقدار زيادي مواد قندي و كافئين وارد بدن كرده و منجر به چاقي مي شوند از نوشيدني هاي سالم تر مانند آب و دوغ كم نمك و بدون گاز استفاده شود
– اگر در محيط كار غذاهايي مانند عدسي و يا خوراك لوبيا سرو مي شود، به خورشت هاي چرب و غذاهاي سرخ شده ترجيح داده شود. غذاهايي كه با حبوبات تهيه شده اند مانند عدسي و خوراك لوبيا، وقتي همراه با نان مصرف شود نه تنها منبع خوب پروتئين هستند بلكه به علت دارابودن فيبر به سلامت بدن كمك مي كنند. فيبر علاوه بر تنظيم حركات دستگاه گوارش، جذب چربي ها و مواد قندي را نيز كاهش مي دهد.
-در ميان وعده ها، بجاي مصرف مواد قندي، شيريني و يا بيسكويت بهتر است انواع سبزي و صيفي جات مانند خيار، گوجه فرنگي، كاهو، هويج، ميوه ها و يا لقمه هايي كه در منزل تهيه شده اند مانند نان و پنير و سبزي مصرف شود.
به خاطر داشته باشيد كه با پيروي از يك الگوي غذايي سالم در محيط كار نه تنها از اضافه وزن و چاقي، ابتلا به بيماريهاي قلبي عروقي، ديابت و ساير بيماري ها پيشگيري كرده ايد، بلكه با بهبود عملكرد و افزايش بازده كاري موجبات ارتقاء خود را در محيط كار نيز فراهم مي كنيد.
